در ویکی پدیا دانشنامه آزاد نگرانی این چنین تعریف شده است: "نگرانی یا دلواپسی یک واکنش طبیعی است که در آن ذهن تلاش می‌کند با عامل تهدید بیرونی مبارزه کند و جلوی آن را بگیرد".
اما نگرانی همیشه هم طبیعی محسوب نمی‌شود. تا زمانی که نگرانی ایجاد اضطراب و ترس نکند طبیعی محسوب خواهد شد. اما زمانی که آن قدر شدید و تکراری شد که شخص را دچار ترس و اضطراب نمود آنگاه دیگر یک بیماری تلقی میشود[...]
زمانی که شما برای اولین بار می‌خواهید کاری را تجربه کنید ممکن است کمی نگران باشید. یا وقتی که می‌خواهید به سوالات امتحانی در سر جلسه امتحان جواب بدهید ممکن است کمی نگران باشید و این چندان ایرادی ندارد. چون پس از اتمام امتحان، آن نگرانی هم از بین خواهد رفت.
اما داستان زمانی جدی و قابل تامل خواهد شد که شخص برای انجام هر کاری احساس نگرانی می‌کند. حتی تصور کردن انجام کاری هم باعث نگرانی وی میشود. نگران تجربه کیفیت اتفاقات زندگی در آینده، به بدترین شکل ممکن.
روانپزشکان معتقدند که نگرانی و اضطراب حالتی است که در آن شخص همیشه منتظر تجربه یک اتفاق ناگوار است. به قول دکتر مجد چقدر خوب بود که ما همیشه منتظر اتفاقات خوب بودیم.
اما افراد نگران و مضطرب همیشه دلواپس هستند. دلواپس اینکه مبادا هنگام عبور از عرض خیابان یک اتومبیل به من بزند. مبادا فرزندم هنگام بازگشت از مدرسه زمین بخورد. مبادا به فلان بیماری مبتلا بشوم.
اگر نگرانی آن قدر زیاد و ادامه دار بشود که زندگی شخص را مختل نماید آنگاه باید حتما" به روانپزشک مراجعه کند. این بیماری به راحتی قابل درمان است.
بعضی ها هستند که در اصطلاح به آنان آدمهای بی خیال می‌گوئیم. احتمالا پیرامون شما هم ممکن است وجود داشته باشند. علت اینکه ما به آنها بی خیال می‌گوئیم آن است که عکس العمل آرام و معمولی در مقابل حوادث و رویدادها از خود نشان می‌دهند. هیچ نگرانی و اضطرابی در آنها دیده نمی‌شود. گویا آنها اصلا آن اتفاق را درک نمی‌کنند.
اما این طور نیست. آنها درک میکنند اما نگاه منطقی و مثبتی نسبت به آن اتفاق دارند. که البته افراد نگران و یا مضطرب هرگز نخواهند داشت.
آنها تصویر منفی و ناخوشایندی از اتفاقات آینده در ذهن خود ندارند. آنها اصلا" به اتفاقات آینده فکر نمی‌کنند. به معنی واقعی کلمه در زمان حال قرار دارند.
نگرانی حالتی ذهنی است که شخص تصورات ناخوشایندی از اتفاقات آینده برای خودش بوجود می‌آورد.
اما در حالت اضطراب شخص از نظر فیزیولوژی و جسمانی هم دچار مشکل خواهد شد.
ضربان قلب تند میشود، تنفس سخت می‌گردد. فشار خون پائین می‌آید. لرزش دست بوجود می‌آید. لرزش در تکلم و اشکال در بیان جملات ایجاد شده و نشانه های دیگر در شخص مضطرب پدیدار میشود.
وقتی شخصی نگران میشود و این حالت ذهنی را در خود ایجاد می‌کند آنگاه در ادامه یک احساس ناخوشایند پدیدار میشود. احساسی که با آن تصورات ذهنی خود ادغام شده و از طریق ضمیرناخودآگاه به کائنات ارسال میشود.
کائنات با دریافت آن پیام احساسی منفی، بدون اینکه بدانند که این شخص هنوز اتفاق ناگواری را تجربه نکرده و فقط احساس و ذهنیت آن را در خود ایجاد کرده است، شروع به کار میکنند.
کائنات موظف هستند کیفیت اتفاقات زندگی آدمها را بر اساس نوع احساس آنها چیدمان کنند.
شخصی که به صورت مستمر و در همه زمینه ها نگران است در واقع در هر لحظه درحال تولید و ارسال احساس منفی به کائنات است.
یکی از مهمترین علل بروز نگرانی به دوران گذشته و شاید سنین کودکی یا نوجوانی باز می‌گردد.
در سنین کودکی و نوجوانی شخص به شدت مستعد دریافت اطلاعات از پیرامون خود است. رویدادها و اتفاقاتی را که برای اولین بار تجربه می‌کند به شدت در ذهن خود ثبت می‌گردند.
کودک یا نوجوانی که یک خاطره ناخوشایند از بیمارستان دارد قطعا" در سنین بالاتر هم هر وقت صحبت از بیمارستان به میان بیاید نگران خواهد شد.
یا شخصی که خاطره‌ای تلخ از رانندگی در خارج از شهر دارد هر وقت حتی صحبت از رانندگی کردن در خارج شهر به میان بیاید او نگران و مضطرب خواهد شد. یا کودکی که در مدرسه به شدت تنبیه می‌شده و بابت هر اشتباهی مورد توبیخ و توهین قرار می‌گرفته، قطعا در سنین بالاتر دیگر هر وقت حرفی از امتحان و سوال و جواب پیش بیاید لرزه بر اندامش خواهد افتاد. با اینکه هنوز اتفاقی رخ نداده اما ضمیرناخودآگاه او یک تصویر نازیبا از شرایطی شبیه آن در بایگانی خود دارد.
یکی از راه های از بین بردن نگرانی، در معرض آن اتفاق قرار گرفتن است. هر کسی در مورد هر موضوعی که نگران است باید خود را با آن درگیر کند.
مثلا اگر از رانندگی خاطره‌ای بد در ذهن دارد باید تلاش کند مجددا" رانندگی کند.
یا اگر از محیط بیمارستان خاطره‌ای ناخوشایند در ذهن دارد باید با حضور در بیمارستان و یا همراهی کردن کسی که قصد رفتن به بیمارستان را دارد این مشکل نگرانی را به آرامی از بین ببرد.
اما چرا با انجام دادن آن عمل نگرانی از بین می‌رود؟
دلیلش آن است که وقتی شخص خود را در حال انجام دادن آن کار ببیند به صورت اتوماتیک ضمیرخودآگاه و ضمیرناخودآگاهش با هم هماهنگی پیدا خواهند کرد. و این دقیقا" همان اتفاقی است که باید رخ بدهد تا نگرانی از بین برود.
ضمیرناخودآگاه در گذشته یک تصویر غلط و ناخوشایند از محیط بیمارستان دارد وقتی شخص به تکرار در محیط بیمارستان قرار گرفت و متوجه شد که هیچ اتفاق ناخوشایندی رخ نمی‌دهد آنگاه این پیام جدید جایگزین پیام قبلی خواهد شد.
روانشناسان گاهی از طریق هیپنوتیزم تلاش میکنند تا بعضی از اطلاعات بایگانی شده منفی را از ذهن آدمها پاک کرده و اطلاعات جدید و مثبتی را جایگزین آن کنند.
اما روش ساده تری هم هست و آن تکرار است. یعنی وقتی شما کاری را به صورت تکرار انجام دهید البته اگر این تکرار همراه با احساس باشد آنگاه همان اتفاقی رخ می‌دهد که در حالت هیپنوتیزم بوقوع می‌پیوندد.
شناسائی نگرانی ها
یک شخص نگران باید نگرانی های خود را شناسائی کند. آنها را لیست و طبقه بندی نماید. آنگاه به مرور زمان شروع به تکرار کارهایی بنماید که قبلا در او ایجاد نگرانی می‌کردند.
اما بعضی از نگرانی ها متفاوت هستند. مثلا" مادری که همیشه نگران است که فرزندش در هنگام بازگشت از مدرسه دچار سانحه نشود، باید چه بکند؟ آیا باید هر روز از هنگام خروج از خانه تا بازگشت وی از مدرسه ایشان را همراهی کند؟
قطعا" خیر. این گونه افراد باید دقیقا" در آن زمانی که دچار نگرانی میشوند خودشان را به نوعی سرگرم کنند.
صحبت کردن تلفنی با یکی از دوستان یا تماشای یک فیلم جذاب یا جارو زدن خانه و شستن لباس یا خیاطی و یا پیاده روی، هر یک از اینها باعث میشوند تا مسیر فکری ایشان عوض شده و از حالت نگرانی کاسته بشود.
شخص نگران در هر لحظه درحال فکر کردن به آن موضوع است. پس اگر ما بتوانیم به هر طریقی مسیر فکری این شخص را تغییر بدهیم آنگاه آن حالت ذهنی نگرانی هم از بین خواهد رفت. حتی به صورت موقت.
زندگی در زمان حال
افرادی که از حالت نگرانی رنج می‌برند باید تلاش و تمرین کنند تا زمان حال و لحظه اکنون به سر ببرند. برای این کار در هر لحظه باید خودشان را با کاری سرگرم کنند. به عبارتی آنها حتی یک لحظه هم نباید بی کار باشند.
هر لحظه بی کاری باعث خواهد شد تا یک فضای فکری خالی در ذهن او ایجاد شده و افکار نگران کننده بلافاصله خودشان را نشان بدهند.
در زمان حال بودن یعنی نوعی بی خیالی. افراد بی خیال و آرام به نتیجه کار فکر نمی‌کنند. آنها به نحوه درست انجام دادن کار متمرکز میشوند. که البته وقتی ما بتوانیم در زمان حال بر روی کارهایی که انجام میدهیم متمرکز بشویم قطعا" نتیجه قابل قبولی را بدست خواهیم آورد.
نتیجه کار
یکی دیگر از علل نگرانی بدست آوردن نتیجه مناسب است. گاهی افراد نگران هستند که آیا نتیجه مناسب و قابل قبولی از انجام کاری که قصد انجامش را داریم بدست خواهیم آورد یا خیر.
نتیجه کارها به دو حالت بدست می‌آیند:
یکی اینکه ما خودمان به صورت مستقیم در ایجاد نتیجه نقش داریم. مثلا" هنگام خرید کردن، اگر ما دقت نکنیم و یک خرید اشتباه و معیوب انجام بدهیم اینجا دیگر کسی جز ما مقصر نیست. بی دقتی ما در خرید باعث بوجود آمدن یک نتیجه نامطلوب میشود.
گاهی هم ما خودمان مستقیم دخیل نیستیم. مانند مراجعه به یک اداره برای انجام یک کار اداری. به علت مفقود شدن پرونده، شما ممکن است ساعت ها در آن اداره معطل بشوید و در آخر هم شاید نتیجه مطلوب حاصل نشود.
پس همانگونه که ملاحظه میکنید نگرانی در هر صورت بی مورد است. آن قسمت از کار که مربوط به ما میباشد را باید با دقت و تمرکز و آرامش انجام بدهیم. آن قسمت دیگر هم که مربوط به دیگران است باید به آنها محول کنیم.
انجام شدن هر کاری به هر حال دو سر دارد. یک سر آن ما هستیم و یک سر دیگر آن افراد دیگری هستند که موظف به انجام آن کار میباشند.
دقت کردن و تمرکز در مورد قسمت مربوط به ما عاقلانه است اما نگرانی از عملکرد دیگران و به عبارتی کائنات دیگر معقول نیست.
انجام شدن هر کاری مراحلی دارد. یعنی از یک نقطه شروع شده و در یک نقطه خاتمه پیدا می‌کند.
مثلا" شما می‌خواهید گواهینامه رانندگی بگیرید. از زمان ثبت نام تا هنگامی که امتحان شهر یا همان رانندگی را میدهید مراحلی را طی خواهید نمود.
بزرگترین اشتباه هنرآموزان رانندگی آن است که در ابتدای کار به قسمت نهائی و آخر کار فکر کرده و متمرکز میشوند. یعنی هنوز در حال آموزش دیدن رانندگی هستند اما در ذهن خود به زمانی فکر میکنند که در حال امتحان دادن هستند.
این عدم تمرکز به زمان حال موجب خواهد شد که نتوانیم به درستی از آموزه های مربی که در کنارمان نشسته است بهرهمند بشویم.
مربی های آموزش رانندگی به نکات ریز و حساسی اشاره میکنند که اگر در همان لحظه حواستان به ایشان و رانندگی نباشد قطعا" در هنگام امتحان دادن هم دچار مشکل خواهید شد.
پس برای از بین بردن نگرانی باید در زمان حال باشید. مشغول انجام هر کاری که هستید با دقت و تمرکز کامل آن را انجام دهید. یقین داشته باشید که با انجام این کار ساده بعد از گذشت مدت زمانی کوتاه، دیگر از نگرانی در شما خبری نخواهد بود.
در پایان توجه شما را به این مطلب جلب می‌کنم که در هنگام انجام دادن هر کاری به هیچ عنوان به پایان کار فکر نکنید و روی آن متمرکز نشوید.
شما قبل از شروع آن کار باید به تمام جوانب آن فکر کنید. به پایان کار فکر کنید. اما وقتی که شروع به کار کردید دیگر نباید از تمرکز در لحظه حال غافل بشوید.
اگر بتوانید هر کاری را با تمرکز و دقت در زمان حال به انجام برسانید یقین داشته باشید که شما هرگز دچار نگرانی نخواهید شد.
پایان
یک تکه نان